انواع رسوب گیر و سختی گیر آب
سختی گیر رزینی
آب سخت دارای املاحی چون کلسیم، منگنز و منیزیم است که به مرور زمان به دیواره‌‍‌های لوله‌های آب می‌چسبند و فشار آب را کاهش داده و در صورت شدت تشکیل رسوب، لوله را مسدود می‌کنند. رسوب در کل وصله‌ی ناجوری در تاسیسات است و با رسوبگذاری در داخل لوله ضمن کاهش جریان عبوری، دبی سیال عبوری از لوله هم کم می‌شود. در تجهیزاتی چون آبگرمکن‌ها هم حتماً تشکیل رسوب انجام می‌شود و رسوبگیری روشی مناسب برای حل این مشکل است. سختی گیر آب در تنوع زیادی در بازار عرضه می‌گردد. از قدیم افراد از سختی گیر رزینی استفاده می‌کردند که ترکیبات معدنی گچ و آهک املاح محلول سختی در آب سیستمهای گرمایشی و سرمایشی را حذف می‌کرد. این رسوب زدا از جمله سختیگیرهای مکانیکی و از نوع متداول رسوب گیر آب است. سختی گیر رزینی یونهای سخت آب را از بین می‌برد و به نوعی نرم کننده آب محسوب می‌شوند.
این در حالی است که سختی گیر مغناطیسی، مواد ضد رسوب شیمیایی و رسوب زدای آلتراسونیک سختی آب را حذف نمی‌کنند و برای جلوگیری از ته نشین شدن رسوبات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در واقع سختی گیرها مانع از رسوبگذاری املاح و ترکیبات در سطوح تبادل آب با سیستمهای سرمایشی و گرمایشی می‌شوند. رسوب گیر و سختی گیر رزینی بر اساس تبادل یونی کار می‌کند. در این حالت یونهای کلسیم و منیزیم بعنوان سختی آب جایگزین یونهای سدیم می‌شوند و بدین ترتیب سختی آب حذف می‌شود. در سختی گیرهای رزینی می‌توان با دستی کردن شیرها به جای شیرهای اتومات برقی، نیاز به جریان برق را حذف کرد و سختی گیر رزینی را در هر شرایطی استفاده کرد. درست است که سختی گیر رزینی قابل احیاء است ولی شما در دوره‌هایی مشخص نیازمند به تعویض رزین آن هستید. سختی گیرهای رزینی در دو نوع سختی گیر تمام اتوماتیک و سختی گیرهای نیمه اتوماتیک (دستی) در بازار عرضه می شوند .
گاهی در سختی گیر رزینی از فیلتر کربن برای فیلتر آب استفاده می‌شود که از محبوبیت چندانی در حذف سختی آب برخوردار نیست و تنها بو و مزه آب را حذف می‌کند. این نوع فیلترها برعکس سختی گیر رزینی قابلیت احیاء ندارند و فیلتر زغال آن باید مرتباً تعویض شود و رسوبات آهکی آن حذف نخواهد شد.
استفاده از سختی گیر آب در موتورخانه‌ها
یکی از دلایل کاهش ضریب انتقال حرارت و کاهش تبادل حرارت، سختی و املاح موجود در آب است. این املاح با گرم و سرد شدن آب، روی سطوح تبادل حرارتی چون داخل دیگ، منابع کویلی، چیلرها، مبدل‌های حرارتی و .. تشکیل رسوب می‌دهند و همین امر است که از انتقال حرارت می‌کاهد. ترکیباتی همچون بی‌کربنات کلسیم، منیزیم، سولفات، کلرور و نیترات کلسیم سختی آب را شکل می‌دهند. به ترکیبات بی‌کربنات کلسیم و منیزیم در آب سختی موقت و به ترکیبات دارای سولفات، کلرور و نیترات کلسیم و منیزیم سختی دائم می‌گویند. این دو نوع سختی در کنار هم سختی کل آب را تشکیل می‌دهند. برای محافظت موتورخانه‌ها می بایست سختی گیر نصب گردد.
سختی گیر مغناطیسی
سختی گیر مغناطیس دائم با نصب روی لوله فلزی، بدون نیاز به جریان برق قادر خواهند بود تا املاح و سختی‌های موجود در آب را از محل نصب بصورت معلق درآورد ولی باید در نظر بگیرید که این رسوبات در طول مسیر با برخورد به اتصالات و انشعابات ممکن است با ته نشین شدن، تشکیل رسوب دهند.
سختی گیر مغناطیسی بر اساس خنثی سازی کریستالهای کلسیم کار می‌کند. سختی گیر آب مغناطیسی با دارا بودن میدان مغناطیسی و ایجاد جریان القایی، روی یونهای کلسیم و کلسیم کربنات تأثیر گذاشته و باعث تغییر شکل کریستالهای کلسیم کربنات از کلسیت به آراگونیت شده که تمایل کمتری به رسوبگذاری در دیگ بخار و بویلر دارند. سختی گیر مغناطیسی تنها تمایل رسوبگذاری یونهای سخت را کمتر می‌کند و سختی آب را حذف نمی‌کند. باید در نظر بگیرید که پمپ ها باعث ایجاد تلاطم در آب می‌شود و اگر بین مسیر سختیگیر مغناطیسی و دیگ بخار و بویلر از پمپاژ استفاده شود عملاً کریستالهای کلسیم کربنات دوباره به کلسیت تبدیل می‌شوند که باعث افزایش رسوب گذاری می‌شود.
رسوب زدای الکترونیک و آلتراسونیک
این نوع سختی گیر آب روی لوله‌ها نصب شده و امواج الکترومغناطیسی و مافوق صوت را در طول مسیر لوله ارسال می‌کند که باعث می‌شود املاح در طول مسیر بحالت معلق در آب باقی بمانند.
در سختی گیر الکترونیکی از یک سیم پیج القایی استفاده می‌شود که دور لوله پیچیده می‌شود. انواع سختی گیر بر پایه‌ی مغناطیسی یا الکترومغناطیسی را به صورت کامل در بخش معایب سختی گیر مغناطیسی مشاهده فرمائید.
رسوب زدایی شیمیایی سطوح مختلف
سختی گیر آب شیمیایی، ماده‌ای شیمیایی است که رسوبات آهکی را از سطوح فلزی مجاور با آب گرم چون دیگ های بخار، کتری، آب گرمکن و پکیج ازبین می‌برد. رسوب زدای شیمیایی در واقع ترکیبی اسیدی چون هیدروکلریک اسید است که با ایجاد واکنش با ترکیبات کربنات قلیایی موجود در رسوب، کربن دی اکسید و نمک تولید می‌کند. از انواع سختی گیر شیمیایی عبارتند از: اسید سیتریک، اسید فسفریک، اسید هیدروکلریک، سولفامیک اسید، اسید گلیکولیک و اسید استیک. به منظور رسوب زدایی یا مبدل حرارتی عوض می‌شود یا رسوبزدای اسیدی یک یا دو ساعت در داخل لوله پمپ می‌شود.
برای رفع سختی آب از دو روش سختی گیر شیمیایی آب و دستگاه‌های رسوبزدا استفاده می‌شود. سختی گیر شیمیایی، ترکیب آب را تغییر می‌دهد ولی دستگاه رسوب زدا تنها با شارژ آب، اثرات مواد معدنی معلق در آب را کاهش می‌دهد. نصب دستگاه رسوب زدا آسان است و نسبت به سختی گیر آب شیمیایی ارزانتر است. رسوبزدا را می‌توان بدون لوله‌کشی نصب کرد و دیگر نگران هزینه‌های استفاده، تعمیر و نگهداری نبود. رسوب زدا برعکس سختی گیر آب هیچ نمکی به آب اضافه نمی‌کند.
در استفاده‌های بلند مدت، رسوب زداها می‌توانند رسوبهای کهنه لوله و دیواره مخازن را به تدریج از بین ببرند؛ چرا که به مرور در اثر دریافت انرژی از ذرات شارژ شده، شکسته می‌شوند. به روشنی مشخص است که رسوب زدای آب تأثیر مثبتی بر روی آب لوله‌کشی دارد.
باید این را بخاطر بسپارید که استفاده از آب تمیز باعث می‌شود که از ته‌نشین شدن املاح و ترکیبات معدنی در لوله‌کشی‌ها جلوگیری شود و دیگر اثری از لکه‌های زرد و سفید در اطراف سینکها، شیرها، لوازم حمام و آشپزخانه باقی نخواهند ماند. رسوبزدایی آبگرمکن دیواری باعث می‌شود تا آبگرمکن‌های شما انرژی کمتری برای گرم کردن آب نیاز داشته باشند. اینها تنها بخشی از مزایای استفاده از رسوب زدا است. رسوبزدای هیدروفلو اگرچه در دسته بندی اصلاحگرهای فیزیکی قرار می‌گیرد اما ساختار غیر مغناطیسی و الکترومغناطیسی داشت و بر مبنای تکنولوژی فریت و به کار گیری امواج رادیویی بی ضرر و رسوبزدایی در لوله‌های آب سرد و گرم و مبدل های حرارتی و تجهیزات سرمایشی-گرمایشی را تحت پوشش قرار می دهد .از جمله کاربردهای سختی گیر الکترونیکی هیدروپت، رسوبزدایی آبگرمکن دیواری، رسوبزدایی موتورخانه ها شامل رسوبزدایی تمامی لوله‌های آب سرد و گرم و رسوبزدایی شیرآلات و تجهیزات سرمایشی-گرمایشی است.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی در صنعت فیلتراسیون و غشاهای پلی آمید TFC یا استات سلولز، دستگاه های تصفیه آب بر مبنای فیلتراسیون اسمز معکوس، نانو فیلتر NF یا اولتراسونیک در حال حاضر به عنوان یک روش تصفیه آب و حذف املاح در صنایع، تاسیسات گرمایشی و سرمایشی و کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد و عمدتاً در بویلر های نیروگاهی صنایع رنگرز و نساجی، داروسازی و صنایع غذایی کاربرد دارد.
توجه شما را به این نکته جلب می‌نمائیم که جهت حذف مشکل رسوب در سیستم‌ها حتماً نیاز به سختی گیرهای رزینی یا تصفیه آب صنعتی برای حذف سختی ندارید. در عصر جدید روش‌های پیشگیری از تشکیل رسوب بدون نیاز به تصفیه خانه هم ارزان تر بوده و هم به محیط زیست آسیب نمی رسانند.